Dinastiyang Shang

Shang
"Shang" sa iskriturang orakulong tulang (itaas wala), iskriturang bronse (itaas too), seal script (ibaba wala), asin modernong regular (ibaba too) na mga karakter na Intsik
Intsik	商
Hanyu Pinyin	Shāng
Mga Transkripsyon Estandarteng Mandarin Hanyu Pinyin Shāng Bopomofo ㄕㄤ Gwoyeu Romatzyh Shang Wade–Giles Shang1 Tongyong Pinyin Shang IPA [ʂáŋ] Wu Romanisasyon Saon Yue: Kantones Romanisasyong Yale Sēung IPA [sœ́ːŋ] Jyutping Soeng1 Sur na Min Hokkien POJ Siong Tâi-lô Siong Suanoy na Intsik Baxter (1992) *hljang Baxter–Sagart (2014) *s-taŋ
Alternatibong Pangaran na Intsik
Intsik	殷
Hanyu Pinyin	Yīn
Mga Transkripsyon Estandarteng Mandarin Hanyu Pinyin Yīn Bopomofo ㄧㄣ Gwoyeu Romatzyh In Wade–Giles Yin1 Tongyong Pinyin Yin IPA [ín] Wu Romanisasyon In Yue: Kantones Romanisasyong Yale Yān IPA [jɐ́n] Jyutping Jan1 Sur na Min Hokkien POJ Ûn Tâi-lô Ûn Suanoy na Intsik Baxter–Sagart (2014) *ʔər

An dinastiyang Shang (Chinese: 商朝; pinyin: Shāng Cháo), midbid man bilang dinastiyang Yin (Chinese: 殷代; pinyin: Yīn Dài), iyo an Chinese royal dynasty na minukna ni Tang kan Shang (Cheng Tang) na namayo sa Giyaw na Salog valley kaidtong second millennium BC, tradisyonal na suminunod an Dinastiyang Xia asin sinundan kan Dinastiyang Solnopan na Zhou. An klasikong osipon kan Shang uminabot gikan sa mga teksto siring kan Libro nin mga Dokumento, Bamboo Annals asin Records of the Grand Historian. Segun sa tradisyonal na kronolohiyang basado sa mga kalkulasyon na ginibo nin haros 2,000 taon an nakaagi ni Liu Xin, an Shang namayo poon kaidtong 1766 sagkod kan 1122 BC, alagad segun sa kronolohiyang basado sa "current text" kan Bamboo Annals, sinda namayo poon kan 1556 sagkod kan 1046 BC. Kun ikokompara an kaagid na teksto na igwa nin mga petsa kan limang planeta conjunction, si David Pankenier, suportado ni David Nivison, nagproponer nin petsa kan pagkaistablisar kan dinastiya na sundo sa 1554 BC.^[1][2] An Xia–Shang–Zhou Chronology Project nagkaigwa nin petsa an pag-istablisar sa c. 1600 BC basado sa carbon-14 dates kan lugar na Erligang. An pagbagsak kan dinastiya igwa nin petsa na 1046 BC by Pankenier^[3] and the Xia–Shang–Zhou Chronology Project, but Nivison and Shaughnessy support 1045 BC.^[4][5]

An dinastiyang Shang iyo an kaenot-enoteng dinastiya kan tradisyonal na kasaysayan nin Intsik na marigon na suportado nin arkeolohikong ebidensya. Mahihiling sa Ruins of Yin (sa modernong-aldaw na Anyang), na nabisto na iyo an ultimong kabeserang Shang, pigbiklad onseng mayor na mga lulubngan na hade asin mga pundasyon nin mga palasyo asin mga ritwal na lugar, na igwang mga armas sa gera asin tada' sa hayop sagkod mga atang na tawo. Manampulong ribong bronse, jade, gapo, tolang, asin ceramikong mga gibo nin tawo an nanompongan.

An lugar na Anyang nagpaluwas kan kaenot-enoteng midbid na grupo nin pagsurat sa mga Intsik, na an kadaklan mga pagtoodtood na nakasurat sa orakulong mga tolang - turtle shell, ox scapulae, o iba pang tolang. Labing 20,000 an nadiskobre sa enot na sientipikong mga pagkotkot durante kan mga taon nin 1920 asin 1930, asin labing apat na doble kan nanompongan poon kaidto. An mga inskripsion nagtatao nin kritikal na pakarorop sa dakol na topiko hale sa politika, ekonomiya, asin relihiyosong mga kaugalean sa arte asin medisina kaining enot na kabtang kan sibilisasyon nin Tsina.^[6]

1. ↑ Pankenier (1981–1982), p. 23.
2. ↑ Nivison (2018), p. 165.
3. ↑ Pankenier, David W. (2015). "The cosmo-political mandate". Astrology and Cosmology in Early China: Conforming Earth to Heaven. Cambridge University Pressn. p. 197. ISBN 978-1107539013. Archived from the original on 2022-09-15. Retrieved 2023-03-01. 
4. ↑ Shaughnessy, Edward L. (1992). "The Date of the Zhou Conquest of Shang". Sources of Western Zhou History: Inscribed Bronze Vessels. University of California Press. pp. 217–236. ISBN 978-0520070288. 
5. ↑ Nivison, David S. (1983). "The Dates of Western Chou". Harvard Journal of Asiatic Studies. 43. Harvard-Yenching Institute. pp. 481–580. doi:10.2307/2719108. JSTOR 2719108. 
6. ↑ Keightley (2000).